Netneutraliteit is een onderwerp dat de mondiale gemoederen regelmatig bezighoudt. In Nederland is het begrip al sinds 1 januari 2013 in de Telecommunicatiewet verankerd, waarmee ons land een voorloper is. Ook Europa lijkt netneutraliteit te gaan implementeren: na flink getouwtrek is het Europees Parlement met nieuwe regelgeving akkoord – het wachten is nog op een handtekening van de Raad van Ministers. In andere jurisdicties verloopt de strijd voor netneutraliteit moeizamer, met name onder druk van de schatrijke telecomlobby. Ook in het land waar de meeste weerstand tegen invoering van netneutraliteit zichtbaar is – de V.S. – is echter weer wat beweging te ontdekken. Tijd voor een update.
Hoe zat het ook alweer?
Netneutraliteit gaat uit van het principe dat ‘all bits are created equal’, oftewel: providers moeten alle data gelijkwaardig doorgeven, zonder te discrimineren dus. Het feit dat een kabelprovider veel geld van een streamingdienst kan krijgen om haar video’s voor te trekken mag op grond van het beginsel van netneutraliteit geen reden zijn om de toegang tot – zeg eens wat – een arme activistische nieuwssite te beperken of te vertragen. Dit bevordert de concurrentie en bovendien plukt de consument hier de vruchten van: het internet blijft gelijkwaardig toegankelijk en ze mag niet extra belast worden voor diensten die meer data vreten. Helaas voor de telco’s van deze wereld; maar al te graag hadden zij hogere tarieven gerekend voor het gebruik van Skype of WhatsApp.
Nederland
In het recentelijk weer opgelaaide downloaddebat is ook het wapen netneutraliteit kort uit de kast getrokken. Naar aanleiding van het voornemen van PvdA en VVD om internetters een pop-up te tonen als zij zich op ‘illegale downloadsites’ bevinden, hebben verschillende marktpartijen zich gemeld. Zo maakt internetprovider XS4ALL zich zorgen dat het invoeren van zo’n waarschuwing niet netneutraal is. De ISP voorziet dat het ‘injecteren’ van een internetsite met deze melding gevolgen heeft voor de bereikbaarheid ervan; ongeoorloofde discriminatie die volgens XS4ALL niet is toegestaan. De vraag is of dit argument standhoudt; wordt de website inderdaad belemmerd of vertraagd en, zo ja, kan er dan wellicht een beroep op een uitzondering worden gedaan waardoor dit wel toegestaan is? Zo’n belemmering mag bijvoorbeeld als dat dient ter uitvoering van een wettelijk voorschrift – het is echter afwachten of de regeringspartijen een dergelijk wetsvoorstel überhaupt kunnen doordrukken.
Verenigde Staten
In de V.S. is Federal Communications Commission (‘FCC’) verantwoordelijk voor het bepalen van een deel van de regels die het internetgebruik reguleren. In het dossier ‘netneutraliteit’ vecht de FCC echter een zware strijd: het door de toezichthouder voorgestelde, strenge pakket met regels omtrent dit leerstuk werd eerder dit jaar door de rechter in hoger beroep afgeschoten. In de door één van de grootste telco’s van de V.S. – Verizon – aangespannen zaak oordeelde de rechter dat de FCC niet de bevoegdheid heeft een dergelijk pakket te introduceren. Nadat de FCC aankondigde mildere netneutraliteitsregels te introduceren – op basis waarvan diensten door telco’s effectief konden worden voorgetrokken of afgeknepen – kreeg zij bijna 4 miljoen klachten van consumenten te verduren.
Ondanks de vrij onmogelijke positie waar de FCC dus in verkeert, wordt ze nu vanuit een andere hoek dringend aangespoord om actie te ondernemen: President Obama himself onderschrijft het belang van netneutraliteit voor zijn land en wil derhalve dat de strengst denkbare netneutraliteitsregels worden ingevoerd. Daarom roept Obama de FCC op om een nieuw pakket regels te maken, op basis van heldere uitgangspunten: geen blokkades of belemmering van websites door ISPs, meer transparantie over de wijze waarop de doorgifte van websites worden behandeld en geen betaalde voorkeursbehandeling voor grote spelers.
De FCC lijkt echter niet van deze oproep gediend: Chairman Tom Wheeler onderstreept allereerst de onafhankelijke status van de organisatie en zal de reactie van Obama, net als alle miljoenen andere klachten, ter overweging meenemen. Ondanks dat de FCC de mening van de President deelt, ziet zij substantiële juridische hobbels die de invoering van netneutraliteitsregels in de weg staan.
De FCC bevindt zich dus in een strijdperk met aan de ene kant de telecomlobby en aan de andere kant de machtigste man ter wereld – met een achterban van miljoenen boze burgers. Bovendien heeft de FCC te maken met een juridisch kader dat nauwelijks speelruimte geeft, waardoor het vrijwel onmogelijk lijkt om bevredigende regels op te stellen die in een rechtszaal stand zullen houden.
Ondanks dat alle ogen op de FCC zijn gericht om te beslissen over het hete hangijzer dat netneutraliteit heet, lijkt het er dus op dat zij vrij machteloos staat. Het is dan ook zeer de vraag of er op korte termijn aan het verzoek van Obama kan worden voldaan – een juridische strijd lijkt in ieder geval onvermijdelijk als de FCC zich hier verder aan gaat wagen.
